به طور کلی خون بها، غرامت پرداختی است که به ورثه قربانی پرداخت می شود. این کلمه در زبان عربی به معنای دیه می باشد. دیه بخشی از حقوق خصوصی قربانی یا قربانیان محسوب می شود که حاکمیت نمی تواند از آن چشم پوشی کند.
به طور کلی، میزان دیه بر اساس درصد صدمات وارد شده به فرد مضروب تعیین می شود. نکته ای که باید آن را در نظر گرفت این است که حکم دیه تنها برای قتل عمد صادر نمی شود، بلکه در مواردی همچون مرگ غیر طبیعی فردی، دیه مقتول باید توسط فرد حقیقی یا حقوقی به بازماندگان او پرداخت شود که به موجب قانون مجازات اسلامی مسئول مرگ غیر عمدی آن فرد شناخته می شوند. به عنوان مثال مرگ به هنگام آتش سوزی، مرگ در محیط های صنعتی یا تصادفات جاده ای.
در این پست در نظر داریم در مورد دیه اطلاعاتی را با شما عزیزان به اشتراک بگذاریم. برای دریافت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر با دفتر حقوقی غلامحسین خلیفه بهترین وکیل دیه در شیراز تماس بگیرید.
در قرآن، دیه به عنوان امری برای بخشش و رهایی افراد از میل انتقام جویی مورد تشویق قرار گرفته است. قرآن اصل قصاص و غرامت (دیه) را در مواردی که مسلمانی، مسلمان دیگر را می کشد، تعیین کرده است.
قرآن می فرماید که بر مؤمن [مسلمان] نیست که مؤمنی را بکشد، مگر اینکه این کار را سهوا انجام دهد. کسى که مؤمنى را اشتباهاً کشته است، باید غلام مؤمنى را آزاد کند و دیه را به خانواده مقتول بپردازد، مگر اینکه آن را به عنوان صدقه ببخشند. در صورتی که او (قربانی) از گروهی است که با شما دشمنی می کند و مؤمن است، (توبه این است که) بنده مؤمنی را آزاد کند. و اگر از قومى بيايد كه ميان شما و او پيمان باشد، بايد ديه به قوم او پرداخت شود و بنده مؤمنى نيز آزاد گردد. و هر کس دارایی ندارد باید دو ماه پشت سر هم روزه بگیرد و به درگاه خداوند توبه کند. خداوند دانا و حکیم است.
بنابراین باید گفت که دیه یا خون بها جز قوانین اسلام محسوب می شود. با توجه به تعاریف فقهی در اسلام، دیه مال یا پولی است که به خانواده و بازماندگان فردی تعلق می گیرد که کشته شده است. دیه همچنین به فرد صدمه دیده ای تعلق می گیرد که توسط فرد دیگری دچار نقص عضو شده باشد.
براساس شرع اسلام، برای قربانیان جرم حقوقی در نظر گرفته شده است. به طور کلی، قوانین اسلام مجازات اعدام را برای قاتلان در نظر گرفته است. با این حال، ورثه قربانی ممکن است در ازای پرداخت خسارت مالی که همان دیه است، قاتل را از مجازات اعدام معاف کنند. در این صورت، قاتل احتمالا همچنان توسط یک قاضی به حبس طولانی مدت محکوم خواهد شد، اما مجازات اعدام او نقض می گردد.
این اصل به دیه معروف است. بنابراین می توان گفت که دیه به عنوان “غرامت برای فرد قربانی” شناخته می شود. در حالی که معمولاً دیه با قتل مرتبط است، اما پرداخت دیه نیز می تواند برای جنایات کمتر، و برای اعمال سهل انگاری (به عنوان مثال به خواب رفتن پشت فرمان اتومبیل و ایجاد تصادف، ضرب و شتم و نقض عضو) نیز برای فرد قربانی در نظر گرفته شود. این مفهوم مشابه رویه بسیاری از دادگاه های غربی نیز می باشد، جایی که دادستان ایالتی در آمریکا، یک پرونده کیفری علیه متهم تشکیل می دهد، اما قربانی یا اعضای خانواده او ممکن است برای جبران خسارت در دادگاه مدنی شکایت کنند. با این حال، در شرع اسلام، در صورتی که بزه دیده یا نمایندگان قربانی پرداخت مبلغی را از جانب مرتکب بپذیرند، بخشش محسوب می شود که به نوبه خود موجب تخفیف مجازات کیفری فرد خاطی می شود.
بهترین وکیل تنظیم قرارداد در شیراز
بهترین وکیل مصادره اموال در شیراز
به طور کلی، در اسلام برای میزان دیه قیمت معینی تعیین نشده است. اغلب این امر به مذاکره واگذار می شود. با این حال، در برخی از کشورهای مسلمان، حداقل مقادیر دیه توسط قانون تعیین شده است. در صورتی که متهم توانایی پرداخت دیه را نداشته باشد، راه هایی وجود دارد که می توان برای پرداخت دیه به بازماندگان و یا فرد صدمه دیده از آنها استفاده کرد. به عنوان مثال، در برخی از کشورهای مسلمان، بودجه های خیریه ای وجود دارد که صرفاً برای این منظور در نظر گرفته شده است.
همچنین در مورد میزان دیه مرد در مقابل زن، دیه فرد مسلمان در مقابل فرد غیر مسلمان و غیره حکمی وجود ندارد. به طور معمول، در برخی از کشورها، حداقل مقادیر دیه تعیین شده توسط قانون آن کشور بر اساس جنسیت متمایز می شود. براساس قوانین مجازات اسلامی ایران دیه مرد مسلمان دو برابر دیه زن است. دلیل این امر آن است که خانواده مقتول درآمدهای احتمالی آینده خود را از دست می دهند.
شریعت اسلام قتل و قتل غیر عمد (نه تنها صدمات بدنی و خسارت مالی) را به عنوان یک دعوای مدنی بین مؤمنان تلقی می کند، نه مجازات اصلاحی که توسط دولت برای حفظ نظم تعیین می گردد. بر این اساس، مرتکب یا باید با قصاص مساوی مواجه شود. قصاص می تواند شامل زندگی در برابر جان، چشم در برابر چشم، بینی در برابر بینی، گوش در برابر گوش، دندان در برابر دندان و به طور کلی صدمه یا آسیب برابر باشد» و یا در برخی موارد مرتکب توسط قربانی یا وارثان قربانی، در ازای پرداخت دیه بخشیده می شود.
براساس دکترین شرعی سنتی، در کلیه موارد فوت، جراحت و خسارت، دادستان دولت نمی باشد، بلکه تنها قربانی یا وارث قربانی است. بر اساس عرف شرعی، تسویه مسئولیت مدنی شبه جرم محدود به خسارت مالی است، در حالی که در موارد صدمه بدنی و فوت، دیه با فرمول خاصیی (مانند ارزش تعداد معین شتر) تعیین می شود. قربانی، وارث یا قیم قربانی ممکن است جراحت بدنی یا قتل را در قبال انجام یک عمل خیریه مذهبی (کفاره گناهان گذشته خود) ببخشند.
ارزش دیه در کلیه مکاتب شرعی با مذهب و وضعیت قانونی قربانی (آزاد یا برده) متفاوت است. برای یک مسلمان آزاده، ارزش دیه زندگی آنها به طور سنتی معادل 100 شتر تعیین می شده است. ارزش آن 1000 دینار یا 12000 درهم بود که معادل 4.25 کیلوگرم طلا یا 29.7 تا 35.64 کیلوگرم نقره است. ارزش دیه در صورتی که قربانی غیر مسلمان (ذمی) یا برده باشد، در شریعت مکاتب مختلف شریعت متفاوت است.
بهترین وکیل تغییر نام در شیراز
به طور کلی در چهار ماه حرام قمری که عبارتند از ذی القعده، ذی الحجه، محرم و رجب، زمانی که به طور سنتی جنگ و کشتار در شبه جزیره عربستان و بعدها در جهان اسلام توقف یافت، نرخ دیه به یک سوم افزایش پیدا کرد.
در ایران قانون مجازات اسلامی، که در سال 1991 تصویب شد، تنها دیه یک مرد مسلمان تعیین شده است. به طور معمول، قضات جمهوری اسلامی در غیاب تعیین دیه برای غیرمسلمانان به فقه سنتی شیعه رجوع می کنند و براین اساس میزان دیه را تعیین می نمایند.
ماده 297 قانون مجازات اسلامی که در سال 1370 تصویب شده بود در سال 1382 براساس فتوای رهبر جمهوری اسلامی اصلاح شد. به موجب این قانون دیه برابر برای مسلمانان و غیر مسلمانان به رسمیت شناخته شد.
براساس ماده 554 قانون مجازات اسلامی تساوی بین مسلمانان و غیر مسلمانان به رسمیت شناخته می شود. قانون جزایی 2013 نیز دیه زن و مرد را در موارد قتل برابر می داند. با این حال، بنا به اظهارات محمد ح. توانا، مشخص نیست که آیا دیه زن و مرد در موارد آسیب بدنی برابر است یا خیر بنابراین، این امر به دادگاه های جمهوری اسلامی ایران واگذار شده است.
به طور معمول، میزان دیه، در ابتدای هر سال توسط قوه قضاییه جمهوری اسلامی تعیین می گردد. با توجه به بخشنامه جدید سال 1403 قوه قضاییه، میزان دیه کامل انسان در ماه های حرام معادل یک میلیارد و 600 میلیون تومان تعیین شده است. به موجب همین بخشنامه، دیه کامل انسان در ماه های دیگر سال یک میلیارد و 200 میلیون می باشد.
در مقایسه با سال گذشته این رقم تقریبا 34 درصد رشد داشته است. با توجه به این بخشنامه، سازمان مرکزی بیمه هم بخشناهه بیمه شخص ثالث در سال 1403 را اصلاح و به شرکت های بیمه صادر نموده است.
به طور معمول، دیه انسان کامل در هر سال با توجه به نرخ تورمی که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی اعلام می شود، توسط رئیس قوه قضاییه جمهوری اسلامی تعیین می گردد.
در صورتی که فردی به علت تصادف با عابر پیاده و یا مسافرین خودرو مقصر شناخته شود، باید دیه فرد را براساس بخشنامه جدید دیه 1403 پرداخت نماید. با این حال، این دیه با توجه به نوع و میزان آسیب وارد شده به فرد آسیب دیده تعیین می گردد.
در موارد خشونت خانگی، قربانیان یا وارثان ممکن است با مرتکب جرم مرتبط باشند. بنابراین، هنگام تصمیم گیری در مورد مجازات و استفاده از دیه، تعارض منافع وجود دارد. یک مثال افراطی، موردی است که در آن مردی فرزند خود را می کشد. اعضای باقی مانده خانواده کودک، مانند مادر، پدربزرگ و مادربزرگ و سایر اعضای خانواده همه به نوعی با خود قاتل رابطه دارند. بنابراین، آنها ممکن است بیشتر تمایل داشته باشند که از مجازات اعدام چشم پوشی کنند تا از درد و رنج بیشتر خانواده در امان بمانند.
در برخی از جوامع، فشار اجتماعی شدیدی برای قربانی یا خانواده قربانی وجود دارد که دیه را بپذیرند و متهم را ببخشند تا از درد بیشتر برای همه افراد درگیر جلوگیری شود. بخشیدن در روح اسلام است، اما این نیز پذیرفته شده است که قربانیان در تعیین مجازات ها حقوقی دارند.
در این پست، در مورد دیه به تفصیل توضیح دادیم، در صورتی که به مشاوره نیاز دارید و یا سوالات بیشتری در ذهن دارید، با دفتر حقوقی غلامحسین خلیفه بهترین وکیل دیه در شیراز تماس بگیرید.